Woda w termalnych słowackich kąpieliskach nawet zimą utrzymuje wysoką temperaturę. Nie daj się jej rozleniwić! Choć na chwilę wyjdź z basenu i pozwiedzaj okolice!
ZIEMIA JANOSIKA
W Besenovej spod trawertynowych skał tryskają ciepłe wody o zdrowotnych właściwościach. Woda w basenach ma temperaturę od 28 do 40 st. C. Atrakcji dopełniają kamienista plaża i kompleksy zjeżdżalni. Na miejscu są hotele i restauracje. Rzeczywiśae można stamtąd nie wychodzić… Ale najbliższe miasta to Rużomberok i Liptowski Mikulasz. W obu są malownicze starówki, sklepy, kluby i restauracje. Standard… Ale atrakcją pierwszego miasteczka jest teren narciarski na stokach wierchu Malinne (1209 m n.p.m.) w Wielkiej Fatrze. W drugim zaś warto zwrócić uwagę na Vranovsky Kastel z ekspozycją „Janosikowe tradycje na Liptowie i Słowacji”. Na wystawie
0 zbójnictwie najwięcej miejsca poświęcono legendarnemu Janosikowi, którego tutaj więziono, osądzono i stracono w 1713 r.
TWIERDZA NA SKALE
Na prawym brzegu rzeki Orawy, w Orawskim Podzamczu wznosi się dolomitowe wzgórze opadające ku rzece 112-metrowym urwiskiem. Na szczycie, niczym orle gniazdo, sterczy najstarsza część Zamku Orawskiego. Zamek górny wzniesiono po najeździe tatarskim z 1241 r., w miejscu drewnianej strażnicy. Poniżej rozciągają się zabudowania mieszkalne i obronne rozbudowywanego w XV i pierwszej połowie XVI w. zamku średniego. Najbardziej spektakularna część – zamek dolny – zawdzięcza swój wygląd Thurzonom. Jeden z najpotężniejszych rodów węgierskich władał Orawą na przełomie XVI i XVII stulecia. Jako właściciele kopalń miedzi w Bańskiej Bystrzycy, dzierżawcy złotych sztolni w Kremnicy oraz eksporterzy wyrobów metalowych Thurzonowie byli zainteresowani ochroną szlaków handlowych z Bańskiej Bystrzycy na Śląsk i dalej do Niemiec. Drogi tej strzegł właśnie Zamek Orawski. W 1626 r., gdy wygasła męska linia rodu, spadkobierczynie i ich mężowie utworzyli komposesorat obejmujący Orawę z częścią Tatr Zachodnich – rozległą współwłasność ziemską zarządzaną przez powoływanych specjalnie urzędników. W 1868 r. jeden z kolejnych zarządców Edmund Zichy przekształcił zamek w muzeum. Zamkowe wnętrza wypełniają zabytkowe sprzęty z herbami rodów władających orawską warownią oraz portrety rezydujących w niej wielmożów. Z dziedzińców zamkowych i okien rozciągają się rozległe widoki na dolinę rzeki i góry. Ciszę można odnaleźć we wzniesionej przez Thurzonów kaplicy o wystroju jakby przeniesionym z wiejskiego kościółka.
WIEŚ NA ZRĄB
Wpisany na listę UNESCO Vlkolinec objęty jest zakazem budowy nowych obiektów, bowiem zachowało się w nim 45 chałup z potężnych jodłowych bierwion. Łączone na węgłach fascynującymi precyzją ciesielskimi zamkami (konstrukcja zrębowa), przykryte są gontowymi dachami. Zabudowy wsi dopełniają dzwonnica (1770 r.) oraz studnia na placu (1860). Dźwiękami sygnaturki (małego dzwonka) odganiano płanetników, gdy pojawiały się burzowe chmury, i obwieszczano ważne dla mieszkańców wydarzenia. Studnia była niegdyś jedynym źródłem pitnej wody, w związku z czym pieczołowicie oczyszczano koryta zasilających ją potoków. Wciąż zamieszkanych jest 18 gospodarstw. Otaczają je wdzięczne ogródki. Murowany jest jedynie niewielki barokowo-klasycystyczny kościół Zwiastowania (1875 r.).
ŚREDNIOWIECZNE FRESKI
W Ludrovej wznosi się gotycki kościół Wszystkich Świętych. Zachował bez zmian skromną gotycką bryłę. Jednak prawdziwym rarytasem są freski we wnętrzu świątyni – najobszerniejszy cykl chrystologiczny na Słowacji złożony z 34 malowideł. Warto zwrócić uwagę na portal ze śladami cięć szablami. Zgodnie z miejscowym obyczajem szlachta oddawała tym sposobem cześć gospodarzowi domu, a w kościele – Bogu. Największą rysę przypisuje się królowi Janowi Sobieskiemu wracającemu do Polski po wiedeńskiej wiktorii.
ŚWIAT WIECZNEGO LODU I WOLNOŚCI
Jaskinie Doliny Demianowskiej (Demanovska dolina): Lodowa (Ladova) i Wolności (Slobody) zachwycają rozległymi korytarzami i komorami ozdobionymi wspaniałymi formami naciekowymi. Dopatrywano się w nich postaci z baśni i legend – jak Janosika czy znanych budowli, np. Krzywej Wieży. Szczególne wrażenie robi Jaskinia Lodowa, w której przez cały rok utrzymują się temperatury ujemne i wszystkie nacieki ukształtowane są z lodu. Obie jaskinie są częścią największego na Słowacji systemu jaskiniowego, którego korytarze mają 24 km długości i sięgają na głębokość 173 m.
WAPIENNA PIRAMIDA
Vel’ky Choc przewyższa sąsiednie szczyty o 300-400 m. Na wierzchołku są wapienne wychodnie, zaś na opadających w doliny grzbietach rozciągają się hale. Z powodu odkrytego wierzchołka i odosobnienia góra jest wspaniałym punktem widokowym. Widać z niej Tatry Zachodnie (Góry Choczań-skie oddzielone przełęczą Huty stanowią niejako ich przedłużenie), łańcuch Niżnych Tatr oraz obie Fatry- Małą i Wielką.
Tekst publikowany na łamach magazynu “Świat Podróże Kultura” w numerze wrzesień 2009 na str. 114-119.