Takiego pontyfikatu w dziejach Kościoła jeszcze nie było, chociaż na przestrzeni wieków niejeden raz dochodziło w nim do wielkich i przełomowych wydarzeń. Gdy 16.10.1978 około godz. 1715 krakowskiego kardynała Karola Wojtyłę wybrano 265 papieżem, media wydawały się bardziej zwracać uwagę na tajemniczą śmierć jego poprzednika oraz fakt, iż nie jest on Włochem, niż na życiowy dorobek krakowskiego purpurata. Zresztą, w owym czasie samym Kościołem raczej się mało interesowano, a o Wojtyle wiedziano niewiele. Nawet w Polsce.
Podczas pierwszej zagranicznej pielgrzymki do Dominikany, Meksyku i na Wyspy Bahama papież ostrzegał przed teologią wyzwolenia mówiąc: Obraz Chrystusa polityka, rewolucjonisty, wywrotowca z Nazaretu nie zgadza się z katechezą Kościoła. Okrzyknięto Go wówczas konserwatystą. Był nim w rzeczywistości, jeśli szło o ludzkie życie, kwestię celibatu i duszpasterskiej służby kobiet. Ale by robić rewolucję wcale nie potrzeba być od razu rewolucjonistą i w niecałe dziewięć lat później dochodzi do poważnego rozłamu w Kościele – schizmy tradycjonalistów pod wodzą arcybiskupa Marcela Lefevre’a. W tym czasie Jana Paweł II miał już za sobą wizytę u honorowego zwierzchnika prawosławia patriarchy Konstantynopola Dimitriosa I (1979), ekumeniczy pobyt w anglikańskiej katedrze w Canterbury (1982), rzymskiej synagodze (1986). Przed nim była jeszcze znacząca wyprawa do Ziemi Świętej (2000) oraz papieskie przeprosiny za winy Kościoła uczynione innym religiom, Żydom i kobietom, rehabilitację Galileusza i nowy – pierwszy od czterech wieków – Katechizm.
Z 25 lat i siedmiu miesięcy pontyfikatu Jan Paweł II spędził w podróżach (pielgrzymkach) rok i siedem miesięcy. W tym czasie przebył ponad 1,65 min km i odwiedził 132 kraje. Najkrótsza pielgrzymka do San Marino trwała niecałych pięć godzin. Najdłuższa (18.11 – 1.12.1986) – 13 dni, 6 godz. i 15 min. W tym czasie Ojciec Święty odwiedził Bangladesz, Singapur, Fidżi, Nową Zelandię, Australię i Seszele. W Manilii celebrowana przez niego msza święta zgromadziła blisko 4 min wiernych, co uznano za największe zgromadzenie w dziejach ludzkości.
Ojciec Święty nie zrealizował jednak swego pragnienia wielkiej ewangelizacyjno-pojednawczej wizyty w Rosji. Wzajemne oskarżenia i trwający tysiąclecie spór obu chrześcijańskich kościołów okazał się zbyt trwały jak na jeden pontyfikat.
Jan Paweł II nie stronił od polityki. „Nie posiadając ani jednej dywizji” był liczącym się partnerem świata polityki, podejmując niekiedy dość kontrowersyjne działania. Nawoływał publicznie do porozumienia z Kubą Castro, a jubileuszową, setną pielgrzymkę odbył do Chorwacji, kraju do którego powstania w znacznym stopniu przyczyniła się watykańska dyplomacja, stając się tym samym współodpowiedzialną za mające tam miejsce wydarzenia.
Jeszcze większe znaczenie miał jego wpływ na społeczne nauczanie Kościoła. Poświęcona konsekwencjom upadku komunizmu encyklika „Centessimus annus” opowiadała się za wolnym rynkiem (1991). Niebawem jednak wynikające z tego tytułu daleko idące konsekwencje stały się przedmiotem kolejnych papieskich encyklik, a sprawy ewangelizacji stały się naczelnym przedmiotem papieskich poczynań.
W Ojczyźnie był kilkakrotnie. Pierwsza, brzemienna w skutki pielgrzymka, z czerwca 1979 roku, rzeczywiście już niebawem “zmieniła oblicze tej ziemi”. W następnych odwiedzał kolejno wszystkie diecezje, zawsze oblegany przez tłumy Rodaków. Stojąc u kresu swych dni, chciał jeszcze przybyć do nas w tym roku by się pożegnać…
8 kwietnia w Rzymie i przed milionami telewizyjnych ekranów żegnał Go cały świat.
Tekst: Krzysztof Łukaszewicz
Tekst publikowany na łamach magazynu “Świat Podróże Kultura” w numerze Marzec–Kwiecien 2005.