Puszcza Białowieska nie schodzi z medialnych afiszy. Ministerstwo Ochrony Środowiska (sic!) i leśnicy chcą ją ciąć i urządzać niczym las gospodarczy – usuwać martwe drzewa, strzelać do żubrów, argumentując, że bez „pomocy” człowieka prastarą puszczę korniki zeżrą i żubry na kopytach rozniosą.

Zdanie wszystkich organizacji ekologicznych i wielu naukowców jest wręcz przeciwne: „W życie tego wyjątkowego lasu nie powinien ingerować człowiek. Nie ma żadnych przyrodniczych powodów, aby wycinać tu jakiekolwiek drzewa”. Jedni przeliczają puszczańskie drzewa na kubiki drewna, a żubry na dewizy, które zapłacą zagraniczni myśliwi za możliwość ich zabijania, dla innych Puszcza jest skarbnicą bioróżnorodności, ostatnim na Starym Kontynencie lasem naturalnym o pierwotnym charakterze, który bezwzględnie powinien podlegać ochronie. Gdzieś pomiędzy są mieszkańcy puszczańskich okolic, cała szeroko pojęta opinia publiczna i główna zainteresowana – Puszcza Białowieska.

Sława Puszczy sięga początku XV wieku, kiedy król Władysław Jagiełło przybył tu na wielkie polowanie, którego celem było zaopatrzenie wojska przed decydującą bitwą z Krzyżakami. Odtąd Puszcza była uznawana za dobra królewskie. Położenie Puszczy Białowieskiej, przez którą wiódł trakt z Krakowa do Wilna, na granicy Rzeczpospolitej i Wielkiego Księstwa Litewskiego przyczyniło się do jej zachowania w stanie nienaruszonym.

Już w 1538 r. Zygmunt I Stary ustanowił niezwykle, jak na owe czasy, nowoczesne prawo ochronne. Jego następca Zygmunt August wydał dekrety o powinności służby leśnej. Na ich mocy administracja ograniczała dzikie osadnictwo i wyrąb drzew. W okresie rozbiorów władze carskie również konsekwentnie chroniły dziewicze knieje.

Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu niepodległości zrodziła się myśl o konieczności prawnej ochrony przyrodniczego dobra narodowego, którym jest Puszcza Białowieska. W 1921 r. utworzono leśnictwo „Rezerwat” obejmujące obszar współczesnego Rezerwatu Ścisłego. Walory przyrodnicze oraz sposób ich ochrony spełniały obowiązujące obecnie międzynarodowe kryteria parku narodowego. Kolejnym krokiem było ustanowienie w 1932 r. jednostki administracyjnej pod nazwą „Park Narodowy w Białowieży”.

Po II wojnie światowej w 1947 r. powołano pierwszy w Polsce park narodowy – Białowieski PN, a w 1977 r. został on uznany za światowy rezerwat biosfery. W dwa lata później najcenniejsza część Parku – Rezerwat Ścisły został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO, jako pierwszy i jak dotychczas jedyny obiekt przyrodniczy z Polski. W 1992 r.

UNESCO zdecydowało o rozszerzeniu granic Obiektu Dziedzictwa Światowego na część białoruskiego parku Bieławieżskaja Puszcza, podlegającą również ochronie ścisłej. W ten sposób powstał transgraniczny Obiekt Dziedzictwa Światowego. Należy jednak pamiętać, że ponad 80% powierzchni Puszczy nadal nie jest chroniona i stanowi źródło pozyskiwania drewna. Przyszłość Puszczy decyduje się na naszych oczach, każdy może wyrazić swoją opinię i wspomóc działania służące ochronie tego unikatowego lasu.

Tekst publikowany na łamach magazynu “Świat Podróże Kultura” w numerze marzec 2016.