Pod koniec zimy wziąłem udział w górskim biegu Śnieżnej Pantery w masywie Babiej Góry. Start i meta mieściły się w Centrum Górskim Korona Ziemi w Zawoi, a 23-kilometrowa trasa prowadziła szlakami turystycznymi Babiogórskiego Parku Narodowego. Lejtmotywem imprezy był karpacki ryś. Dobrowolne wpłaty biegaczy przeznaczone zostały na zakup fotopułapek, które umożliwiają obserwację dzikich kotów w ich naturalnym środowisku. Rysie są bowiem niezwykle skryte, stronią od ludzi i prowadzą głównie nocny tryb życia, więc tylko nieliczni mają okazję, by zobaczyć drapieżnika na żywo. Łatwiej zaobserwować jego charakterystyczne tropy lub ślady pazurów, które ostrzy na ścianach pasterskich szałasów czy paśników. Rysie przemierzają puszczę niczym duchy, zresztą nie tylko one: ostoja babiogórska jest także domem wilków, a i niedźwiedzie brunatne tu zaglądają – pod koniec marca jeden przywędrował w odwiedziny ze Słowacji.

Dekady polowań, karczowania puszcz i szatkowania przestrzeni drogami i narciarskimi trasami spowodowały, że rysie niemal wyginęły. W Polsce przetrwało około 250 sztuk, najwięcej w Karpatach i lasach wschodniej Polski; trudno jednak precyzyjnie obliczyć populację, bo górskie terytoria kotów-samotników obejmują niemal 200 km2, a nizinne nawet ponad 300 km2 – zwierzęta wędrując, przekraczają granicę państwa. Szczęśliwie od 20 lat pozostają pod rygorystyczną ochroną prawną, więc powoli ich przybywa i pojawiają się w nowych siedliskach. Nadal są jednak zagrożone wyginięciem, nadal ich największym wrogiem jest człowiek. Cierpią też z powodu chorób, pasożytów i niedostatku pokarmu (żywią się głównie sarnami, a te często padają łupem myśliwych i kłusowników). Kiedyś do ośrodka rehabilitacji trafił ryś, który miał alergię na… sierść. I jak tu upolować i zjeść sarnę, no jak?!

Biegnąc czy wędrując po górskich szlakach, nie zakłócajmy rytmu przyrody, możemy natomiast w nim uczestniczyć. Zanurzmy się w puszczę, śmigajmy po grzbietach gór, widząc i słysząc to, co dzieje się wokół; być może gdzieś tam kryje się ryś…

Filmy z fotopułapek można obejrzeć na kanale YouTube Stowarzyszenia dla Natury „Wilk” www.polskiwilk.org.pl

Tekst publikowany na łamach magazynu “Świat Podróże Kultura” w numerze kwiecień-maj 2016.