Letnie wakacje to najlepszy czas, aby wybrać się na wycieczkę do wiekowych, śląskich zamków, które stają się wówczas scenerią licznych imprez plenerowych
Zamki są materialnymi świadkami dziejowej spuścizny, pomnikami historii a zarazem atrakcyjnymi obiektami turystycznymi. Zachowały się w różnym stanie. Jedne to tylko omszałe resztki murów ze zrujnowanymi basztami, inne to malownicze ruiny. Są też wspaniale odrestaurowane, majestatyczne budowle, perły architektury swoich czasów. W województwie śląskim zamków jest w brud, a wyprawa szlakiem tych zabytków pozwala na zgłębianie historii regionu i poznawanie jego urokliwych zakątków. Warownie wzniesione przez królów oraz świeckich i kościelnych możnowładców strzegły granic państwowych i prywatnych dóbr. Przed wrogimi najazdami chronili się w nich mieszczanie, kupcy i mieszkańcy okolicznych wsi. Bywały tu koronowane głowy, dostojnicy, wybitni uczeni, poeci i sławni rycerze. W czasach wojen zamkowe mury rozbrzmiewały szczękiem oręża i bojowymi okrzykami, zaś w czasach pokoju komnaty i dziedzińce wypełniała muzyka i biesiadny gwar. Choć zamki trawiły pożary i niszczyły wojenne pożogi, to wiele z nich na stałe wpisało się w krajobraz regionu, pozostając nadal czynnymi ośrodkami kultury i służąc mieszkańcom. I nie chodzi jedynie o cegły i ociosane kamienie, ale również o to czego dotknąć i zobaczyć nie można: legendy, mity i opowieści – wszak każdy zamek ma swoje tajemnice, które choć nie zawsze wsparte na faktach, bez wyjątku rozpalają wyobraźnię. Duchy, skarby, historyczne postaci i wydarzenia mieszają się ze sobą w tyglu przeszłości i unoszą zwiedzających na skrzydłach fantazji. Tym bardziej, że warownie sprzed stuleci stanowią wspaniałą oprawę dla jarmarków historycznych i archeologicznych, turniejów rycerskich, inscenizacji i warsztatów dawnych rzemiosł. Idealna kompozycja rodzinnego urlopu: coś dla ducha i ciała, dla starszych i młodszych. Letnia przygoda z historią i kulturą voilá!
Orle Gniazda
Najbardziej malownicze i okazałe są z pewnością zamczyska zbudowane na samotnych wapiennych skałach krasowej Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, zwanej Jurą. 25 zabytkowych zamków łączy słynny Szlak Orlich Gniazd (ok. 164 km długości), który wiedzie przez najbardziej malownicze fragmenty polskiej Jury i pozwala pełnymi garściami czerpać ze spuścizny historyczno-kulturowej tej części województwa śląskiego.
Flagowym widowiskiem na zamku w Olsztynie pod Częstochową jest Turniej o szablę Wojewody Olsztyńskiego. Kto okaże się najlepszym fechmistrzem przekonamy się już 6 sierpnia. Punktem kulminacyjnym będzie, rzecz jasna, spektakularna rekonstrukcja obrony zamku olsztyńskiego przed wojskami Maksymiliana III Habsburga w (1587 r.). Swoje chorągwie wystawią liczne grupy rekonstrukcyjne, zagrzmi armata Korpusu Artylerii Najemnej. Nie zabraknie też innych rozrywek, m.in. strzelania z łuku, występów kuglarzy, sokolników i potyczek konnych. Wizyta na zamku olsztyńskim, który był jednym z największych na Wyżynie, jest świetnym pretekstem do spędzenia kilku dni w jego okolicy; odkrywania sekretów przyrody w rezerwacie „Sokole Góry” i poszukiwaniu skamieniałych amonitów na ścieżkach geologicznych prowadzących po dnie jurajskiego morza.
www.zamekolsztyn.pl
Zamek w Bobolicach jest natomiast dowodem, który potwierdza fakt, iż Kazimierz Wielki „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. W zamku zbudowanym w XIV w. z królewskiego rozkazu, mieści się dziś hotel i restauracja. Prywatni właściciele zadbali o jego pieczołowitą rekonstrukcję, odbudowując zamek z ruin. Zwiedzający mają okazję obejrzeć średniowieczne komnaty i muzealną ekspozycję. Ciekawą propozycją jest możność zamieszkania w komfortowych pokojach z widokiem i posmakowanie regionalnych specjałów serwowanych w czterech salach restauracyjnych i letnim ogródku. A wybór jest bogaty, ot choćby rosół królewski tradycyjnie warzony albo jurajski chłodnik, kaczka „Boboliczka”, Talerz Giermka tudzież pieczona golonka „ja cię”, a na deser pyszne lody: „Czarny Rycerz” albo „Biała Dama”. Warto zainteresować się więc hotelową ofertą „Bobolickie wakacje” lub spędzić na zamku długi sierpniowy weekend. Okolice zachęcają do aktywnego spędzania czasu na pieszych, rowerowych lub konnych wędrówkach oraz wspinaczce skalnej. Kto zaś ma odwagę w sercu i chłodną głowę może wybrać się nocą na spacer by sprawdzić, czy legendarna Blada Dama – duch nieszczęśliwej matki, której odebrano syna – nadal krąży po zamkowych komnatach.
www.zamekbobolice.pl
Nad Podzamczem wznosi się wapienna Góra Janowskiego (502 m n.p.m.), którą zwieńczają ruiny zamku Ogrodzieniec zbudowanego w stylu renesansowym przez kasztelana krakowskiego Seweryna Bonera w pierwszej połowie XVI w. Sylwetka zniszczonego przez Szwedów zamku znakomicie wkomponowuje się w fantazyjnie ukształtowane skalne formacje i jest wprost wymarzoną dekoracją filmową (tu m.in. Andrzej Wajda kręcił „Zemstę”) jak również miejscem wielu popularnych imprez plenerowych. Gama wydarzeń jest szeroka, każdy znajdzie coś dla siebie. Poza klasycznym zwiedzaniem z przewodnikiem, można też wziąć udział w żywych lekcjach historii, biesiadach staropolskich i wycieczkach tematycznych. Dreszczyku emocji dostarczy spotkanie z duchami podczas nocnej eskapady po zamkowych zakamarkach przy świetle pochodni. Legenda o Czarnym Psie z łańcuchem u szyi, który pojawia się na murach nabiera wówczas zupełnie innego smaku… Rewelacyjnie zapowiada się Turniej Rycerski (4-6 sierpnia), który odbędzie się w tym roku po raz 20. Do Ogrodzieńca ściągnie rycerstwo z kraju i Europy by zmierzyć się w potyczkach konnych i pieszych, na miecze i topory, jeden na jednego i całych bractw. Z rycerzami będzie można spotkać się w obozowisku, a przerwy w walkach umilą zabawy dla gawiedzi, tradycyjne tańce oraz sute i smaczne dania kuchni średniowiecznej. Natomiast 20 sierpnia przybędą na zamek Lisowczycy – lekka polska jazda z XVII w. by popisać się przed publicznością swoimi niebagatelnymi umiejętnościami.
www.zamek-ogrodzieniec.pl/kategorie/kalendarz_imprez
Przemierzając Szlak Orlich Gniazd bajkową Doliną Wodącej dotrzemy do urzekających ruin XV-wiecznego zamku w Smoleniu. Tym bardziej warto go zwiedzić, że w zeszłym roku zakończono gruntowną rewitalizację zabytku. Trud podejścia na Wzgórze Zamkowe (485 m n.p.m.) nagrodzi rozległy widok na Pasmo Smoleńsko-Niegowonickie – jeden z najpiękniejszych jurajskich zespołów skalnych. Miłośnicy pradziejów winni wybrać się na wycieczkę Szlakiem Jaskiniowców ze Smolenia do Jaskini Biśnik, w której odkryto najstarszą na ziemiach polskich siedzibę przodków człowieka sprzed 320 – 500 tys. lat.
www.facebook.com/ZamekPilcza/
Średniowiecze konurbacji
Konurbacja Górnośląska składa się z wielu miast, pełniących rozmaite funkcje i połączonych ze sobą rozbudowaną siecią komunikacyjną. Wśród tysięcznych osiedli, arterii drogowych i kolejowych oraz zakładów przemysłowych kryją się świadectwa historii – zamki znalazły swoje miejsce w XXI w., a w ich murach przeniesiemy się w odległe czasy…
„Kradnij zabijaj, ale Siewierz omijaj” – sławne powiedzenie odnosiło się do surowego prawa obowiązującego w biskupim księstwie siewierski, które funkcjonowało w latach 1443-1790. Po biskupach krakowskich pozostały ruiny ufortyfikowanych siedzib, m.in. w Sławkowie i Siewierzu. Aby zwiedzić ruiny gotyckiego zamku biskupiego w Siewierzu należy udać się do siedziby Izby Tradycji i Kultury Dawnej, gdzie zebrano niemal 2 tys. eksponatów związanych z Ziemią Siewierską. Ta bogata kolekcja umożliwia dogłębne poznanie różnorodnych aspektów życia w tym regionie od czasów, w których przybył tu człowiek. Do dziś zachowała się wieża widokowa, wybrukowany dziedziniec i most zwodzony. W dniach 29-30 lipca na zamkowych błoniach odbędzie się VI Turniej Rycerski, na który przybędą wojowie reprezentujący okres od XIII po XV w. Organizator – Stowarzyszenie Chorągiew Rycerska Księstwa Siewierskiego – zapewnia moc niespodzianek. Ścierać się będą zakuci w stal rycerze, a rzemieślnicy zaprezentują średniowieczne profesje. Mało tego! W szranki staną również białogłowy, biorące udział w Turnieju Grażyn. Każdy będzie mógł spróbować swoich sił w Turnieju Łuczniczym, Turnieju Tańców oraz Biegu Dam i Rycerza. Nie zapomniano również o dziatwie, na którą czeka wiele gier, zabaw i konkursów. http://kultura.siewierz.pl/node/19
Na wysokim brzegu Czarnej Przemszy stoi romantyczny zamek w Będzinie z połowy XIV w. Obecny, neogotycki styl, budowla zyskała w 1834 r., po restauracji przeprowadzonej przez architekta Franciszka Marię Lanciego z polecenia hrabiego Edwarda Raczyńskiego. Odbudowany po II Wojnie światowej zamek został siedzibą słynącego z przeciekawych zbiorów Muzeum Zagłębia. Uczniowie śląskich szkół zjeżdżają tu w roku szkolnym na lekcje muzealne i warsztaty, ale podczas wakacji również wiele dzieje się na zamku. 6 lipca w ramach „Wakacyjnych Warsztatów Muzealnych – Odkrywamy Ślady Przeszłości” zainteresowani zwiedzą warownię i będzińskie podziemia (wydrążone podczas wojny przez hitlerowców), a także wezmą udział w pasjonującym poszukiwaniu zaginionego skarbu Kornicza Siostrzeńca, sławnego burgrabiego będzińskiego zamku, który został oskarżony m.in. o kradzież części królewskiego skarbu w 1410 r. Lekcje historii mogą być prawdziwą przygodą, o czym warto się przekonać.
www.muzeum.bedzin.pl/muzeum-zamkowe
Dni świetności zamku w Chudowie wzniesionego na południe od Knurowa przez rycerza Jana Przedborza, protoplasty rodu Gierałtowskich, skończyły się w noc sylwestrową 1873/74 r., gdy renesansową budowlę strawił pożar. Pozostała trwała ruina, którą współcześnie opiekuje się Fundacja „Zamek Chudów”. Fundacja, starając się ocalić dziedzictwo przeszłości, organizuje wraz ze Stowarzyszeniem Bractwo Rycerskie Puszczy Pszczyńskiej huczne Jarmarki Średniowieczne w Chudowie. W tym roku impreza odbędzie po raz osiemnasty w dniach 12-13 sierpnia. Uczestnicy przeniosą się w wiek XV, by podziwiać walki i turnieje rycerskie, zmagania łuczników, zapasy wojów i piękne damy w strojach z epoki. Nie zabraknie rzecz jasna radosnych zabaw i konkurencji, muzykowania i średniowiecznej gastronomii. A że to jarmark, każdy będzie miał sposobność zakupu oryginalnych pamiątek. Gdy zaś ucichnie gwar i nadciągnie noc, być może pojawi się duch Jolanty Urszuli z Kotulińskich, nieszczęsnej panny zamurowanej żywcem w wieży za odmowę zamążpójścia… www.zamekchudow.pl
Murowany zamek w Toszku wybudowali władcy księstwa opolskiego na przełomie XIV i XV w. Dzieje zamku odnotowują zniszczenia przez Husytów i wielki pożar. Obecny obiekt jest częściowo zrekonstruowany i składa się ze skrzydła mieszkalnego z dwoma ośmiobocznymi wieżami, dawnych budynków stajni, murów obronnych z bastejami oraz widokowej wieży narożnej (przy dobrej pogodzie można podziwiać rozległe panoramy sięgające aż po Beskidy). Zamek jest ostoją lokalnej kultury; od 2015 r. mieści się w nim Centrum Ekspozycji Historycznych z wystawami historycznymi i artystycznymi. W podziemiach wieży czynna jest ścieżka multimedialna „Średniowiecze”. Z zamkiem związana jest legenda o Złotej Kaczce, bowiem w 1811 r. wybuchł pożar, a starająca się wydostać z płomieni właścicielka zamku zabrała ze sobą skarb – złotą kaczkę, by w trakcie ucieczki zakopać ją w podziemiach. Hrabina zmarła, a kaczki jak dotąd nie odnaleziono. W ramach zamkowej oferty dzieci oglądają spektakl o legendarnej złotej kaczce i spotykają ducha Białej Damy. Nie ma się czego bać, chociaż…
www.ceh.zamektoszek.eu
Brama Morawska prowadziła z południa Europy do śląskich księstw i dalej w głąb Polski. Wędrowali nią misjonarze, kupcy, pielgrzymi i rycerze. Nad górną Wisłą i Odrą oraz ich dopływami powstawały graniczne grody z warowniami strzegącymi piastowskich granic. Mieszkali w nich Polacy, Niemcy, Węgrzy i Żydzi – mieszanka narodów, idei i religii była zaczynem rozwoju i prosperity wielu śląskich miast.
Zamek Piastowski w Raciborzu usytuowany na prawym brzegu Odry w dzielnicy Ostróg pełni rolę Centrum Dziedzictwa Kulturowego Bramy Morawskiej. Racibórz był jedną z historycznych stolic Górnego Śląska, rezydowali tu książęta opolsko-raciborscy, a pierwsze wzmianki o grodzie znajdują się w kronice Galla Anonima. W skład kompleksu zamkowego z XIII w. otoczonego starym parkiem wchodzi gotycka kaplica św. Tomasza Becketa z Canterbury, budynek bramny, browar (nadal warzy się tu piwo), dom książęcy i fragmenty murów. Kalendarz letnich imprez organizowanych na zamku obejmuje między innymi Intro Festival (22 lipca) – festiwal muzyki elektronicznej i światła – spotkanie najnowszej technologii z historią, Galę Operetkową (12 sierpnia), na której wystąpią znamienici artyści scen operowych i operetkowych oraz 66 Centralny Zlot Turystów Kolarzy PTTK (13 sierpnia) – doskonała okazja do zwiedzania Ziemi Raciborskiej na dwóch kółkach. Lista zamkowych atrakcji na stałe udostępnionych publiczności stale się wydłuża, a do najbardziej popularnych należy Skarbiec w domu książęcym, co prawda kosztowności w nim już nie ma, ale można obejrzeć np. wierne kopie zbroi, bombardę i kule do bombardy, odnalezione w 2009 r. podczas wykopalisk pod budynkiem bramnym zamku. www.zamekpiastowski.pl
Najstarszym zabytkiem Bielska-Białej jest miejski zamek książąt Sułkowskich z drugiej połowy XIV w. Wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany przyjął kształt neogotyckiej czteroskrzydłowej budowli z kaplicą i wieżą. Zamek pozostaje siedzibą Muzeum Historycznego, które poza okazałymi zbiorami historycznymi, chlubi się efektowną kolekcją sztuki malarskiej artystów polskich i zagranicznych. Bielsko-Biała, stary gród graniczny położony w księstwie cieszyńskim u podnóża Beskidów i zamieszkały przez kilka grup narodowościowych, wzbogacił się na handlu, tkactwie i ceramice, ale od wieków był też prężnym ośrodkiem kultury, o czym można przekonać się zwiedzając różnorodne wystawy stałe i czasowe w zamkowym muzeum. Jedną z ciekawszych, którą można oglądać przez całe lato, jest wystawa „Pod znakiem róży nad Białą” zorganizowana z okazji 500-lecia reformacji, wielkiego ruchu odnowicielskiego, który doprowadził do rozłamu w kościele zachodnim. Zebrane eksponaty uzmysławiają wpływ i znaczenie reformacji na życie mieszkańców miasta i jego okolic. www.muzeum.bielsko.pl
Początków Cieszyna należy szukać na Górze Zamkowej nad Olzą, gdzie znajdują się najstarsze budowle miejskie: romańska rotunda Świętych Mikołaja i Wacława z przełomu XI i XII w., wieża obronna z XIII w. oraz Wieża Piastowska z drugiej połowy XIV w. Zabytkowe rarytasy są pozostałością gotyckiego zamku śląskich Piastów, którzy władali księstwem cieszyńskim do połowy wieku XVII. Historyczną i kulturową spuściznę Ziemi Cieszyńskiej hołubi instytucja Zamek Cieszyn, która organizuje różnorodne wydarzenia i promuje dziedzictwo Śląska Cieszyńskiego. Turyści mogą przemierzać szlaki tematyczne, np. „Tradycyjnego Rzemiosła” lub „Śladami Stroju Cieszyńskiego”, posmakować strudla – cesarskiego deseru, zajrzeć do Studni Trzech Braci, z którą związana jest legenda o założeniu miasta, oraz przespacerować się wyjątkową Uliczką Cieszyńskich Kobiet. www.zamekcieszyn.pl
Artykuł pod patronatem
Śląskiej Organizacji Turystycznej
ul. Mickiewicza 29, 40-085 Katowice
tel. 32 207 207 1, info@silesia.travel
www.slaskie.travel