Drezno – budynek Opery

Saksonia, jeden z 16 krajów związkowych Niemieckiej Republiki Federalnej, jest naszym sąsiadem na zachodzie. W ciągu ponad tysiąca lat mieliśmy z nią nie tylko dobre stosunki, ale także dwóch elektorów na tronie polskim było Saksończykami: August II, zwany Mocnym, gdyż rękoma łamał podkowy oraz zginał żelazo, i jego syn August III. Mało kto już pamięta, że mieliśmy także króla saskiego Fryderyka Augusta I na tronie utworzonego przez Napoleona Księstwa Warszawskiego.

Saksończycy mieli życzliwy stosunek do Polaków. W II połowie XVIII w. ich stołeczne Drezno i handlowy Lipsk stały się ośrodkami działalności konfederatów barskich, a później terenem przygotowań do insurekcji kościuszkowskiej. A po upadku insurekcji oraz powstań 1830 i 1863 r. Saksonia życzliwie i z honorami przyjmowała polskich uchodźców. Wśród wybitnych Polaków, którzy skorzystali gościny Saksonii, wymienić można m.in.: Hugona Kołłątaja, Kazimierza Pułaskiego, Jana Henryka Dąbrowskiego i Tadeusza Kościuszkę. Dodać trzeba też poetów i pisarzy: Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, który w Dreźnie napisał III część „Dziadów”, Ignacego Domeykę oraz Józefa Ignacego Kraszewskiego, który w saksońskiej stolicy mieszkał i tworzył 20 lat, pisząc swoje najważniejsze powieści, a w jego domu od lat funkcjonuje  muzeum.

Pamiątek po naszej wspólnej historii, zwłaszcza z okresu unii polsko-saskiej, zachowało się tam sporo. M.in. ponad 70 pocztowych słupów dystansowych z XVIII w. z herbami Polski i Saksonii. Stoją nadal na rynkach, w parkach, przy dawnych szlakach komunikacyjnych.

Herb I Rzeczypospolitej znaleźć można też na fasadach ratuszy, katedr i kościołów, mostów, w twierdzach i pałacach, a nawet na zabytkowych armatach.

W 4-milionowej obecnie Saksonii zachowało się mnóstwo zabytków, ciekawych miejsc oraz obiektów, jest także wiele atrakcji turystycznych wartych bliższego poznania. Przetrwały one (lub zostały odbudowane) wiele wojen i innych kataklizmów, jak tragiczny dla Drezna nalot alianckiego lotnictwa w nocy z 13 na 14 lutego 1944 r.

Był to odwet za bombardowania angielskich i innych zachodnioeuropejskich miast, zwłaszcza Coventry i Rotterdamu. Zginęło blisko 25 tys. ludzi, stolica Saksonii nad Łabą spłonęła, zamieniając się w znacznym stopniu w kupę gruzów. Została jednak pieczołowicie odbudowana i obecnie Drezno obok Lipska, Miśni, Budziszyna oraz wielu innych saksońskich miast i miasteczek przyciąga miliony turystów, w tym, oczywiście, polskich. Poniżej wybrane atrakcje, dla których warto pojechać do Saksonii.

CENTRA KULTURY
Saksonia jest krajem o niepowtarzalnym bogactwie kultury i sztuki, wielowiekowych tradycjach, krajobrazowym uroku, wspaniałej historii i fascynującej współczesności. Turystom zapewnia niezwykłe przeżycia artystyczne i kulturalne. Czy to w drezdeńskiej Operze Sempera, na koncertach orkiestry Gewandhaus w Lipsku, w Operze w Chemnitz, w pałacach, zamkach, na słynnych festiwalach, w muzeach i na wystawach. Co roku w Saksonii odbywa się ponad 40 festiwali muzycznych. Są one związane z tak słynnymi kompozytorami, jak Mendelssohn-Bartholdy, Schumann, Bach, Mozart i Wagner. Ponad 500 muzeów jest świadectwem wielkiego, ponad 1000-letniego dziedzictwa kulturowego Saksonii.

W Dreźnie jest 13 muzeów, w tym Historyczny Skarbiec Zielone Sklepienie, Galeria Obrazów Dawnych i Nowych Mistrzów oraz Albertinum, a Państwowe Zbiory Sztuki w Dreźnie należą do najsłynniejszych muzeów na świecie.

Do kulturowego bogactwa kraju należą historyczne manufaktury. Światową sławą cieszy się rudawskie snycerstwo „Erzgebirgische Holz-kunst”. Od 1677 r. do dziś region Vogtlandu jest ojczyzną unikatowej na skalę europejską tradycyjnej budowy instrumentów muzycznych – smyczkowych i dętych blaszanych. Renomę mają koronki z Plauen i zegarki z Glashütte. Miśnia od 1710 r. produkuje słynną porcelanę, a „Skrzyżowane Miecze” tamtejszej manufaktury są najstarszym na świecie, bez przerwy używanym znakiem towarowym.

Miśnia

MIASTA, MIASTECZKA, ZAMKI I PAŁACE
Romantyczne saksońskie miasteczka mogą się poszczycić ponad 1000-letnimi rynkami, historycznymi budowlami i bogactwem kulturalnego życia. Za kolebkę Saksonii uważana jest Miśnia. Wznoszący się w niej majestatycznie nad Łabą zamek Albrechta był w 1710 r. pierwszym miejscem produkcji porcelany miśnieńskiej. Inną wizytówką tego miasta jest wino. W tarasowo uprawianych winnicach wzdłuż Saksońskiej Drogi Wina między Miśnią, Radebeul i Pirną dojrzewają od ponad 850 lat te wyborne wina. Unikatem w świecie jest Wystawa Mineralogiczna „Terra mineralia” we Freibergu. Wielka część ponad 80 000 skarbów ziemi wystawiana jest w zamku Freudenstein w sercu rudawskiego górniczego miasta Freiberg. Ale również w takich miastach, jak Torgau, Grimma, Plauen, Zwickau, Kamieniec, Budziszyn, Görlitz i Żytawa, historyczne rarytasy architektury, kultury i sztuki  dostarczają niezapomnianych wrażeń.

Bad Muskau

A do historii kulturowego dziedzictwa kraju należy ok. 1000 pałaców, zamków, ogrodów i dworów. Niczym sznur pereł rozciągają się one między Górnymi Łużycami, Krainą Zamków i Wrzosowisk i górami Rudaw – jedne potężne i wspaniałe, inne barokowe i filigranowe. Często stanowią one tło widowisk teatralnych i muzycznych, festynów zamkowych, zapasów rycerskich, wystaw oraz bajecznych wesel. Ponad 50 wyszukanych klejnotów uatrakcyjnia Saksońską Krainę Pałaców i Zamków. W niektórych można nawet przenocować. 200-letni Park Księcia Pücklera w Bad Muskau wraz z zamkiem należy do Światowego Dziedzictwa UNESCO.

PIĘKNE ZABYTKI NA KAŻDYM KROKU
Każde saksońskie miasto ma własny, specyficzny charakter. Przykładowo w rudawskim mieście Annaberg-Buchholz od razu wiadomo, że jest się w mieście górniczym. Do jego założenia przyczyniło się odkrycie znaczących pokładów srebra w 1496 r. Jednak słynne jest ono także z rękodzielnictwa: koronkarstwa i snycerstwa oraz szmuklerstwa. 1000-letni Budziszyn stanowi stolicę ojczyzny Serbołużyczan. Tamtejsze 17 wież, baszt i zachowane niemal w całości mury miejskie budzą niepowtarzalną, średniowieczną atmosferę, którą podkreślają jeszcze tak często fotografowane „Stare wodociągi” na budziszyńskiej starówce.

Chemnitz uważane jest za miasto modernizmu. Willa Eschego, stacja Europejskiego Szlaku im. Henry van de Velde, prezentuje się jako odrestaurowana i zachwycająca synteza sztuk, związanych z życiem i dziełem tego słynnego artysty. Chemnickie Muzeum Gunzenhausera posiada jeden z największych w Niemczech zbiorów prywatnych sztuki z XX stulecia. Miasto to może się poszczycić także największym zbiorem – 220 dzieł malarza Otto Dixa. Do tamtejszych atrakcji należy również Muzeum Przemysłu ze zbiorami z okresu industrializacji, Dom Kultury Tietza czy skamieniały las liczący 290 mln lat. Saksońska stolica Drezno słynie jako miasto baroku, kultury i muzyki. Jej architektoniczne perły wokół placu Teatralnego: Zwinger, Opera Sempera czy  Taras Brühla albo skarby Państwowych Zbiorów Sztuki, nadają jej szczególnego splendoru. Nie bez podstaw nazywana jest „Florencją nad Łabą”.

Budziszyn – widok na Stare Miasto

SREBRO, KORONKI I REFORMACJA
Saksońskim miastem srebra jest Freiberg. Szczyci się słynną katedrą oraz wspaniałymi patrycjuszowskimi kamienicami, okalającymi Obermarkt – Górny Rynek, jeden z najpiękniejszych w Niemczech. Obowiązkowo należy zwiedzić katedrę św. Marii z jej słynną Złotą Bramą. Świątynia mieści cenne skarby sztuki, jak tulipanowa ambona oraz największe organy Silbermanna, mające nieskazitelny dźwięk. Zwiedzający mogą również przeżyć przygodę górniczą, np. w najstarszej kopalni świata, tzw. Reiche Zeche.

Miastem o starych tradycjach kupieckich, ale jednocześnie z nowoczesnym śródmieściem jest Görlitz. Wśród stylowych placów i kompleksowych zabudowań w stylu grynderskim, pieczołowicie odrestaurowanych budowli secesyjnych oraz historycznej atmosfery starówki znajduje się 3,5 tys. chronionych zabytków z niemal wszystkich epok.

Zamek Hartenfels w Torgau

Niecałe 20 km od Lipska leży mały raj: miasto Grimma. Tam, gdzie rzekę Mulde okalają łagodne pagórki i powstały urocze błonia, chętnie osiedlali się nowi mieszkańcy. W mieście tym urodził się Albrecht Śmiały, założyciel saksońskiej dynastii królewskiej. W Grimma prowadził swoją drukarnię słynny wydawca klasycznej literatury, m.in. dzieł Lessinga, Goethego i Schillera, Georg Joachim Göschen. W klasztorze w pobliskim Nimbschen przebywała Katarzyna von Bora, późniejsza małżonka reformatora Marcina Lutra.

Lipsk z kolei dosłownie uwodzi swoją ofertą kulturalną. Sięga ona od Bacha poprzez koncerty orkiestry aż do najwszechstronniejszej w całych Niemczech sceny kabaretowej. Na promenadzie pubów „Drallewatsch” na gości czeka wielki wybór knajp, restauracji i nocnych barów.

Radebeul inspirował nie tylko Karola Maya. Zachwycony nim był również hrabia Wackerbarth, który wybudował tu wspaniały pałac. Wysoko położone winnice wiją się jako strome, wymurowane z kamienia tarasy blisko domów winiarzy z ich typowym żółtym oznakowaniem. Pośrodku króluje była elektorska winnica Hoflößnitz. Winiarze zapraszają do swoich rustykalnych piwnic lub przytulnych lokali na delektowanie się lampką szlachetnego trunku, który dojrzewa tam od stuleci. Architektoniczną perełkę można odkryć też w byłej wsi Altkötzschenbroda. Oryginalne knajpy i sklepy, galerie i warsztaty otwierają swoje podwoje w pieczołowicie odrestaurowanych zagrodach chłopskich pośród drzew.

Kto przyjedzie do miasta Pirna, ten odkryje średniowieczny klejnot lśniący u brzegów Łaby między Dreznem a Parkiem Narodowym Szwajcaria Saksońska. Romantycy, turyści interesujący się historią kultury, marzyciele i smakosze będą w pełni zadowoleni, spacerując po historycznej starówce. Pirna jest bogatym miastem zbudowanym ze słynnego piaskowca znad Łaby.

Natomiast miasto Plauen dosłownie haftuje swój turystyczny szlak. Zdobyło ono światowy rozgłos dzięki przepięknym koronkom „Plauener Spitze”. W warsztatach Muzeum Koronkarskiego haftuje się jeszcze na tradycyjnych maszynach. Mówiąc o mieście Torgau, jest się pewnym, że chodzi o jedno z najpiękniejszych renesansowych miast w całych Niemczech. Niegdyś działał w nim Marcin Luter, była elektorska metropolia i polityczne centrum reformacji. Godny zwiedzenia jest odrestaurowany wczesnorenesansowy zamek Hartenfels. Pod wiodącym do niego mostem żyją dzikie niedźwiedzie.

Goerlitz – kościół św. Piotra

Najbardziej na południowy wschód Niemiec wysunięte jest miasto Żytawa. Stanowi ono symbiozę idylli małego miasta, żywej historii i licznych krajobrazów. U jego bram rozciągają się Góry Żytawskie z ich charakterystyczną górą Oybin, Wyżyna Górnołużycka, Grzbiet Jesztiedzki i Góry Izerskie. Przepiękne jest również zachowane historyczne centrum Żytawy, szczycące się nieskończoną liczbą cennych zabytków. Jednym z nich jest kościół Świętego Krzyża, w którym znajduje się Duża Żytawska Zasłona Wielkopostna o imponujących rozmiarach: 6,8 metrów x 8,2 metra, stanowiąca wyjątkowy skarb sztuki.

BOŻE NARODZENIE W SAKSONII
Wielowiekowe bożonarodzeniowe tradycje, nastrojowa atmosfera w miastach – nie bez powodu Saksonię uważa się za Bożonarodzeniową Krainę. Tu od 1434 r. odbywa się najstarszy jarmark bożonarodzeniowy Niemiec „Dresdner Striezelmarkt”, a na lipskim jarmarku jest największy kalendarz adwentowy świata. Z Saksonii pochodzi też słynna na całym świecie drezdeńska strucla „Dresdner Christstollen”. W miejscowości Herrnhut narodziły się gwiazdy adwentowe, a z Pulsnitz pochodzą słynne pierniczki. Imprezy, jak śpiewanie kolęd w kościołach i na placach, ostatnia szychta w kopalni przed Wigilią, tzw. Mettenschicht, świąteczne pochody górników, różnego rodzaju jarmarki bożonarodzeniowe, jaśnieją w „saksońskim kalendarzu adwentowym” jak lampki na choince.

Ze świątecznych obrzędów, a także z tradycji sztuki snycerstwa i wyrobu zabawek znany jest region Rudaw. Do dziś zachowało się 1600 warsztatów rzemieślniczych, w wielu z nich można przyjrzeć się pracy mistrzów tego rękodzieła oraz pracy koronkarek.

Lipsk – jarmark bożonarodzeniowy

Na jarmarki bożonarodzeniowe, poza Dreznem, Lipskiem i Chemnitz, zapraszają również inne miasta i miasteczka. Görlitz na „Christkindelmarkt” na placu Obermarkt położonym między wspaniałymi domami handlowymi w stylu renesansu i baroku. Jarmark bożonarodzeniowy dla całej rodziny w dzielnicy Altkötzschenbroda miasteczka Radebeul obiecuje bajki, pomysły świątecznych podarunków i radość dla podniebienia. A w  Königstein wprowadzi gości do najpotężniejszej twierdzy w Saksonii. Jarmarki odbywają się w pięknie oświetlonych centrach miast, wśród małych krętych uliczek Miśni, na romantycznych ulicach między stylowymi kamienicami Pirny i w przytulnych sklepikach w wiosce zabawek Seiffen.

Twierdza Königstein

DLA TURYSTÓW AKTYWNYCH
Saksonia proponuje swoim gościom także różnorodne formy turystyki aktywnej. Zachwycony będzie każdy, kto wybierze się na wycieczkę górską w Vogtlandzie, Rudawach, Górach Żytawskich czy Górach Połabskich albo podziwiać będzie krajobraz nadrzeczny Łaby, Szprewy, Nysy i Muldy. Podobnie jadąc rowerem czy po prostu spacerując, uprawiając rafting lub wspinaczkę. W licznych miejscach kraj ten jest prawdziwym rajem. Doskonałość krajobrazu, jak np. skalne eldorado Szwajcaria Saksońska, idzie w parze z kulturowym bogactwem i kulinarną rozkoszą. Inną propozycją jest rafting na zamkowym szlaku.  Na długości 100 km rzeka Mulda płynie doliną pałaców i zamków oraz odsłania fascynujące historie. Do dyspozycji rowerzystów i wędrowców są parki krajobrazowe Dübener Heide i Dahlener Heide, las w miejscowości wypoczynkowej Wermsdorf oraz błonia Muldy. Oczy turystów przyciągają stare pałace i zamki w miejscowościach: Gnandstein, Mildenstein i Kriebstein, bazylika w Wechselburg i Rochsburg, zamek w Rochlitz i zamek w Colditz, klasztory w Nimbschen i Buch. Zabytki te wyłaniają się z zakola rzeki lub urozmaicają równinną krainę. Kto chce poczuć działanie adrenaliny i uderzenie własnego pulsu, wybierze właśnie region górski, podobnie jak miłośnik przyrody, chcący posłuchać tam ptasiego chóru na jodłowych szczytach. Rudawy i górzysta część Vogtlandu stają się coraz bardziej popularne wśród kolarzy górskich. Wędrowcy poznają swoje możliwości na oznaczonym znakiem jakości 289-kilometrowym szlaku wędrownym na grani „Kammweg Rudawy-Vogt land”.

Saksońska Szwajcaria

Wędrówka po Parku Narodowym Szwajcaria Saksońska jest jak wycieczka po olbrzymim, trójwymiarowym obrazie. Krajobraz tworzony przez piaskowe Góry Połabskie wygląda jak malowany. Najpopularniejszy Szlak Malarzy jest cudem  natury i celem zafascynowanych wycieczkowiczów. Krajobrazy te od wieków inspirowały malarzy, jak np. Caspara Davida Friedricha, do malowania dzieł światowej sławy. Dziś malarze amatorzy podczas wędrówek sięgają po ołówek, pędzel i papier i próbują odtworzyć ich urodę na kartce papieru. Wycieczki na różnych ścieżkach o łącznej długości niemal 1,2 tys. km kończą się prawie zawsze przy jednym z 1,1 tys. wolno stojących szczytów wspinaczkowych. Ponad 15 tys. tras wspinaczkowych prowadzi ku nim do góry – prawdziwy raj dla alpinistów tam, gdzie narodził się „free-climbing”. Równolegle do tych imponujących punktów widokowych prowadzi przeważnie na równinie trasa rowerowa wzdłuż Łaby.

Wycieczkowiczów na trasie między stawami i lasami Górnych Łużyc można spokojnie nazwać odkrywcami. Natrafiają tam na rzadkie zwierzęta, magiczne miejscowości, stare legendy, nowe jeziora. Krajobraz pomiędzy nowymi jeziorami, powstałymi na północy w miejscu byłych kopalni odkrywkowych, i zalesioną wyżyną na południu urozmaicają dwie rzeki – Szprewa i Nysa – oraz historyczne miasta. Kto chciałby odkryć na nowo starą kulturę, dowie się od Serbołużyczan dużo więcej niż tylko o sztuce kraszenia jaj wielkanocnych.

Saksońska Droga Wina, okolice Radebeul

Szukając światowego dziedzictwa UNESCO w Saksonii, nie można ominąć parku księcia Pücklera w Bad Muskau. Przylegający do niego krajobraz wrzosowisk i stawów oferuje oryginalny spektakl natury. Pod ochroną rezerwatu biosferycznego wylęgają się ptaki wędrowne,  żyją wydry, bociany białe oraz orły bieliki, rosną bardzo rzadkie gatunki roślin. Na szlaku rowerowym „Żabia ścieżka” (Froschradweg), przewidziane jest spotkanie z kumakiem. Głośne rechotanie żab dociera z pobliskich lasów wydmowych, podmokłych łąk i bagien. Na trasie rowerowej wzdłuż Odry i Nysy, między Żytawą i Görlitz, można podziwiać wiele obiektów kultury, historii i architektury.

SMAKOŁYKI ORAZ DOBRE WINA
Ale i o rozkoszy dla podniebienia nie zapomniano, bo na smakoszy czekają potrawy regionalne, jak „Deichlmauke”, śląskie niebo w gębie „Schlesisches Himmelreich”, karp czy łużycka zupa. A ciekawych krajobrazowo miejsc w Saksonii jest oczywiście więcej. Że wspomnimy chociażby o jeziorach wokół Lipska. Saksonia słynie z dobrej kuchni, ponieważ jej mieszkańcy od zarania byli smakoszami. Wszędzie tam można delektować się typowymi regionalnymi potrawami i napojami. Na każdym kroku miejscowe specjały zaspokajają zmysły zapachu i smaku zarówno miejscowych, jak i gości. Wzdłuż Saksońskiej Drogi Wina od miasta Pirn do wioseczki winiarskiej Diesbar-Seußlitz można w rustykalnych winiarniach i eleganckich restauracjach skosztować szlachetnego trunku z różnych odmian winorośli.

Rarytasem innego rodzaju jest saksońskie piwo. Saksończycy zajmują drugie miejsce po Bawarczykach pod względem konsumpcji piwa. Piwo PremiumBier pochodzi z browaru Exportbierbrauerei w Radebergu. Piwem jęczmiennym można się delektować zarówno w drezdeńskich lokalach, np. Radeberger Bierausschank, jak i przy długich stołach restauracji z imprezami „Radeberger Biertheater”. Zwiedzanie browarów na wzór Radebergu dostępne jest dla turystów również w mieście Torgau. Wieloletnią tradycją piwowarstwa mogą się poszczycić zarówno browary w Dreźnie,  np. „Feldschlösschen Brauerei” czy „Waldschlösschen Brauerei”, jak i w Wernesgrün, Einsiedel, Görlitz i Eibau. W tym ostatnim odbywa się każdego roku w czerwcu festyn cechu piwowarstwa Pochód Piwny w Eibau.

Popularne są również miejscowe ciasta, np. „Dresdner Christstollen”, którego wypiek odbywa się w drugi weekend Adwentu na tradycyjnym drezdeńskim jarmarku bożonarodzeniowym. Wydarzeniem jest wtajemniczanie gości w wielką sztukę pieczenia tej strucli. Również inne słodycze smakują zarówno przybyszom, jak i samym drezdeńczykom,  szczególnie ciasta o nazwie „Dresdner Eierschecke” i „Dresdner Marzipan”.

Nieopodal saksońskiej stolicy, w mieście Pulsnitz, piecze się w okresie bożonarodzeniowym od stuleci pierniczki „Pulsnitzer Lebkuchen” z aromatem kardamonu i cynamonu. W Muzeum Pierników w „Alten Pfefferküchlerei” w Weißenbergu albo w pulsnickich piekarniach pokazowych można się zapoznać ze sztuką ich pieczenia oraz oczywiście skosztować.

www.saksonia.pl

www.facebook.com/saksonianaweekend

Tekst: Cezary Rudzinski