Gliwice położone w zachodniej części Metropolii Silesia, są w niej drugim obok Katowic kluczowym miastem. Bogatą historią sięgają 1276 roku, kiedy to książę Władysław Opolski nadał prawa miejskie osadzie nad rzeką Kłodnicą, natomiast współcześnie są dynamicznym ośrodkiem kulturalnym i akademickim, siedzibą Politechniki Śląskiej.

Każdego, kto nie zna Śląska, i myśli o nim w nieco już anachronicznych kategoriach wielkiej strefy przemysłowej, najeżonej kopalnianymi szybami i kominami hut, zaskoczy gliwicka starówka. Barwne kamienice, nierzadko średniowieczne z pięknymi krużgankami otaczają rynek, pośrodku którego wznosi się ratusz i tryska woda z fontanny z Neptunem.

Zamek z XV wieku i dźwięczne organy
Stare miasto obiegały kiedyś mury obronne, a częścią systemu fortyfikacyjnego był wzniesiony w XV wieku zamek. U schyłku XVI wieku miasto wykupiło go z rąk prywatnych, zamieniając w arsenał, a potem również w więzienie. Dziś mieści się tam muzeum historyczne, zawiadujące licznymi zabytkowymi obiektami Muzeum w Gliwicach. Ponad dachy kamienic wyrastają wieże licznych świątyń, wśród których wyróżnia się katedra św. Apostołów Piotra i Pawła. Jej budowę ukończono w 1900 roku. Jest najwybitniejszym przykładem sakralnej architektury neogotyckiej na całym Śląsku. Ponadto szczyci się wyjątkowym prospektem organowym („najlepszymi na Górnym Śląsku organami”), wykonanym przez firmę Rieger-Mocker. Z tej racji w świątyni odbywają się liczne recitale i koncerty. Trzeba jednak pamiętać, że z mozaiki narodowościowej i religijnej, jaka się przez stulecia ukształtowała, w Gliwicach pięły się ku niebu świątynie różnych wyznań. Do naszych czasów przetrwały przede wszystkim kościoły katolickie i ewangelickie, jest jednak także świątynia ormiańska i zachował się żydowski cmentarz (kirkut).

Śląska wieża z modrzewia
W XIX wieku Gliwice zaczęły się rozwijać jako ośrodek przemysłowy. Postindustrialnych zabytków nie brakuje i miasto jest przystankiem na Szlaku Zabytków Techniki, łączącym najciekawsze obiekty związane z dziedzictwem przemysłowym województwa śląskiego. Od 2008 roku szlak legitymuje się Złotym Certyfikatem POT, a od 2010 stanowi część Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (European Route of Industrial Heritage – ERIH). Poszukując śladów industrialnej przeszłości, odwiedzimy więc w Gliwicach Muzeum Techniki Sanitarnej (ul. Edisona 16) i należący do Muzeum w Gliwicach Oddział Odlewnictwa Artystycznego (ul. Bojkowska 37). Najważniejsze jednak miejsce w tej grupie zabytków zajmuje maszt Radiostacji Gliwickiej (ul. Tarnogórska 129). Jest rekordową, bo najwyższą drewnianą konstrukcją na świecie. Nazywany „gliwicką wieżą Eiffla” liczy 118 m wysokości i jest w całości wykonany z drewna modrzewiowego, łączonego mosiężnymi śrubami. Podobne obiekty na świecie już dawno rozebrano lub zastąpiono stalowymi. Gliwicka radiostacja, wzniesiona w 1935 roku jako kompleks dwóch obiektów: Gleiwitzer Sender i Glei
witzer Rundfunk, nadal jest czymś więcej niż tylko atrakcją turystyczną i dobrym punktem widokowym. Ba, do 1956 roku wieża służyła jako maszt antenowy Radia Katowice. W okresie zimnej wojny wykorzystywano radiostację do zagłuszania zachodnich nadawców, zwłaszcza Radia Wolna Europa, później zaś do różnorodnych prób radiofonicznych. Pozostały do naszych czasów maszt służy teraz nowoczesnej łączności radiotelefonicznej i działający na polskim rynku operatorzy montują na nim swoje anteny.

Lew czuwający i oaza zieleni
Zabytki miejskiej przeszłości z epoką przemysłową łączy – w sensie dosłownym i symbolicznym – żeliwny lew, odlany około 1825 roku w miejscowej hucie. Rzeźba autorstwa Theodora Erdmanna Kalidego strzeże wejścia na teren willi przy ulicy Dolnych Wałów, wzniesionej w latach 1882-1885 przez miejscowego fabrykanta Oskara Caro. Jako ciekawostkę należy odnotować fakt, że przez pewien czas, w II połowie XIX wieku, rzeźba służyła jako element pomnika poświęconego pruskim żołnierzom poległym w wojnach napoleońskich i w wojnie prusko-austriackiej. Przeniesiono ją wówczas na teren któregoś z gliwickich cmentarzy wojskowych. „Lwa czuwającego”, jak go nazywają gliwiczanie, ustawiono przed wejściem do willi w 1934 roku. Strzeże jej oryginalnych wnętrz oraz ekspozycji etnograficznej, prezentującej kulturę ludową regionu gliwickiego. Willę otacza ogród, nasuwając ostatnią refleksję – Gliwice mają najrozleglejsze w śląskiej aglomeracji miejskie tereny zielone, przy czym w parku Chopina w samym centrum miasta znajduje się efektowna palmiarnia. Przed budynkiem kwitną latem oleandry i rośnie rzadka gunnera. W budynku zaś, na powierzchni ok. 2000 m2 znajduje się ponad 5600 egzotycznych roślin sadzonych pieczołowicie od początku ubiegłego stulecia.

To oczywiście nie wszystkie atrakcje Gliwic, a jedynie skromny rzut oka na miasto, w którym listę turystycznych hitów tworzy ponad 50 ciekawych miejsc i obiektów.

Informacje dla turystów w oficjalnym portalu miasta: https://gliwice.eu/dla-turystow

Zamek Piastowski – Muzeum w Gliwicach:
www.muzeum.gliwice.pl
Szlak Zabytków Techniki:
https://www.zabytkitechniki.pl/