2013 jest Rokiem Wagnera. Nie tylko więc Niemcy, ale cały muzyczny świat obchodzić będzie 200. jubileusz urodzin Wilhelma Richarda Wagnera.

Ten najbardziej znany niemiecki kompozytor epoki Romantyzmu urodził się 22 maja 1813 r. w Lipsku. Był dziewiątym dzieckiem w rodzinie Carla Wagnera, urzędnika policyjnego, który osierocił go, gdy Richard miał zaledwie 6 miesięcy. Na wychowanie chłopca i wybór jego zainteresowań duży wpływ miał ojczym – Ludwig Geyer, aktor i dramaturg.

Cudowne dziecko
Muzyczny talent Wagnera objawił się, gdy w wieku 7 lat zaczął uczęszczać na lekcje gry na fortepianie. Szybko bowiem zaczął grać ze słuchu, a także improwizować. Później studiował także literaturę niemiecką – szczególnie mity i legendy starogermańskie, interesował się dramatem, w tym teatrem szekspirowskim. Gdy miał 15 lat, napisał swój pierwszy dramat, a w wieku 16 lat zaczął komponować. Jego ówczesny dorobek stanowią dwie sonaty fortepianowe i kwartet smyczkowy.

Dyrygent opery królewskiej w Dreźnie
Światową karierę rozpoczął w 1842 r. z chwilą wystawienia w Dreźnie opery „Rienzi” i pierwszego utworu dramatycznego według własnego libretta „Holender tułacz”. W 1843 r. mianowano go dyrygentem opery królewskiej w Dreźnie. Na stanowisku tym zasłynął jako znakomity interpretator dzieł Ludwiga van Beethovena. Tu napisał i wystawił swoją kolejną operę „Tannhäuser”, oraz rozpoczął pracę nad „Lohengrinem”, „Śpiewakami norymberskimi” i zaczął szkicować „Pierścień Nibelunga”.

Powstańcze sympatie
Karierę przerwało w 1849 r. powstanie majowe, w którym Wagner czynnie uczestniczył – pomagał powstańcom, pisał artykuły do prasy codziennej, rozrzucał ulotki. Po upadku powstania listopadowego w Polsce, napisał uwerturę „Polonia”. Po stłumieniu rewolucji uciekł przed aresztowaniem do Zurychu. Richard Wagner zmarł na atak serca 13 lutego 1883 r. podczas pobytu w Wiedniu. Jego ciało zostało przeniesione do ogrodów willi w Bayreuth.

Najsłynniejsze dzieła
Wagner to najwybitniejszy przedstawiciel niemieckiego neoromantyzmu – kompozytor, dyrygent, teoretyk muzyki, reformator opery. Jednak najważniejsze w jego twórczości muzycznej są dramaty sceniczne, zrealizowane według nowatorskiej koncepcji (Gesamtkunstwerk) – muzyka, tekst, pomysł scenograficzny to integralne dzieło jednego twórcy. Nowatorska jest także rola orkiestry symfonicznej, która staje się komentatorem tekstu dramatycznego. Do najsłynniejszych dzieł zaliczamy dziś „Lohengrina”, „Tristana i Izoldę” oraz tetralogię „Pierścień Nibelunga” („Złoto Renu”, „Walkiria”, „Zygfryd”, „Zmierzch bogów”). Wagner  dokonał także rozszerzenia składu orkiestry symfonicznej, wprowadzając nowy instrument własnego pomysłu – „tubę wagnerowską”.

Co dziś możemy zobaczyć w Dreźnie związanego z Wagnerem?

Zwinger – 7 parterowych pawilonów i jeden 2-kondygnacyjny eklektyczny budynek tworzą zespół pałacowy, jeden z najwybitniejszych przykładów architektury rokokowej z XVIII w. Tu znajduje się słynna Galeria Drezdeńska z unikalnym eksponatem „Madonna Sykstyńska” Rafaela Santi.
Frauenkirche  – zbudowany w latach 1726-1743, odbudowany w 2005 r.
Hofkirche – kościół katolicki zbudowany w latach 1738-1754 – największa budowla sakralna Saksonii.
Zamek rezydencyjny – powstał w XV w., odbudowany w 1989 r.
Semperoper – zbudowana w latach 1838-1841, ponownie działa od 1985 r.

We wszystkich tych obiektach w roku 2013 będzie można kontemplować dzieła wielkiego niemieckiego twórcy Wilhelma Richarda Wagnera. A wszystko zacznie się już 13 stycznia wystawieniem opery „Lohengrin”.

21 maja – w dniu urodzin kompozytora – w Semper Oper odbędzie się koncert specjalny, w którym wystąpią połączone zespoły Sächsische Staatskapelle Dresden i Dresdner Musikfestspielen Semperoper, pod dyrekcją Christiana Thielemanna. 14 grudnia będzie można zobaczyć „Tristana i Izoldę”.

Tekst publikowany na łamach magazynu “Świat Podróże Kultura” w numerze wrzesień-październik 2012 na str. 64-67.