Nowoczesna flota komfortowych autobusów PKS POLONUS jest świetnym sposobem na wygodne i bezpieczne podróżowanie po całym kraju. Tym razem wyruszymy ze stolicy przez Mazowsze, Góry Świętokrzyskie, Kotlinę Sandomierską, beskidzkie pogórza do Polańczyka nad Jeziorem Solińskim w Bieszczadach.
Warszawa (0 km)
„Moje miasto, a w nim:…” – śpiewał Czesław Niemen, no właśnie: w nim bardzo wiele do zobaczenia. Począwszy od wpisanego na Listę Światowego Dziedzictwa Starego Miasta, przez zabytkowo-spacerowy Trakt Królewski i historyczne Łazienki po pałac Jana Sobieskiego w Wilanowie i socrealistyczny Pałac Kultury i Nauki w centrum (panorama na całe miasto). Stolica to nie tylko zabytki, to także jedyna w kraju sieć metra, najwyższy w Polsce biurowiec Warsaw Spire w dzielnicy Wola, Stadion Narodowy, nowoczesne Centrum Nauki Kopernik i ciekawe muzea z multimedialnymi ekspozycjami, choćby Powstania Warszawskiego i Żydów Polskich. Nie zapomnijmy o dzikiej, niesfornej, ale pięknej Wiśle, kafejkach i restauracjach na jej brzegu, ścieżkach biegowych i rowerowych, mostach oraz Puszczy Kampinoskiej u wrót wielkiego miasta.
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Radomiu
Radom (103 km)
Położony w centralnej części Polski, na skrzyżowaniu ważnych tras komunikacyjnych, największy po Warszawie ośrodek miejski w województwie mazowieckim, słynie m.in. z Międzynarodowych Pokazów Lotniczych „Air Show”. Zaklęty w stare mury duch średniowiecza ukrywa się w Starym Radomiu. Warto wejść m.in. do kościoła św. Wacława z XIII w., którego współczesne wnętrze zaprojektowane przez prof. Wiktora Zina jest swoistą panoramą dziejów Polski. Z kolei Nowy Radom wiąże się z osobą założyciela, Kazimierza Wielkiego. Wygląd dawnego miasta reprezentują kamienice przy Rynku, dwie najbardziej znane noszą nazwy: Gąski i Esterki. Katalog godnych uwagi zabytków miejskich jest obszerny, od pozostałości zamku począwszy (notabene tu właśnie w 1505 r. obradował Sejm Wielki, który uchwalił konstytucję nihil novi), przez gotycki kościół farny św. Jana Chrzciciela po dom Jacka Malczewskiego, wybitnego malarza z przełomu XIX i XX w. Wielbiciele jego twórczości powinni zwiedzić Muzeum im. Jacka Malczewskiego, w którym zgromadzono liczne prace artysty. Kto chce wiedzieć, co będzie modne w nadchodzącym sezonie, lub wybrać dla siebie wyjątkową kreację, koniecznie powinien przyjechać na sierpniowy pokaz Radom Fashion Show.
Zamek w Szydłowcu
Szydłowiec (130 km)
Miasto chlubi się renesansowym zamkiem rodu Szydłowieckich z przełomu XV i XVI w., który należy do najpiękniejszych i najlepiej zachowanych rezydencji magnackich w kraju. We wnętrzach urządzono interesujące i oryginalne Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych. Pasjonaci mogą zamówić sobie ich kopie.
Skarżysko-Kamienna (143 km)
Miasto na Świętokrzyskim Szlaku Zabytków Techniki położone nad rzeką Kamienną. Warto zobaczyć obfite zbiory Muzeum Orła Białego zgromadzone w uroczym klasycystycznym dworku i pozostałości wielkiego pieca hutniczego z przełomu XVIII i XIX w. Miłośników dawnego przemysłu zainteresuje fakt, że znajduje się tu jedyny zachowany w Staropolskim Okręgu Przemysłowym gar wielkiego pieca.
Kielce (178 km)
Stolica województwa świętokrzyskiego usytuowana u podnóża Gór Świętokrzyskich jest dobrym punktem wypadowym dla turystów pieszych i rowerowych. W Kielcach i okolicach znajdują się przeciekawe rezerwaty geologiczne, z Kadzielnią – starym kamieniołomem na czele, a skały, minerały i skamieniałości – walory przyrody nieożywionej – są podstawą funkcjonowania Geoparku – największego muzeum geologicznego pod gołym niebem, fantastycznego Świętokrzyskiego Szlaku Archeo-Geologicznego i nowo-czesnego Centrum Geoedukacji, w którym można m.in. zobaczyć zwierzęta sprzed kilkuset milionów lat i wziąć udział w warsztatach mineralogicznych. Oczywiście nie sposób pominąć również zabytków historycznych o wyjątkowym znaczeniu. Najcenniejszym z nich jest barokowy Pałac Biskupów Krakowskich z XVII w. – najlepiej zachowany przykład rezydencji magnackiej z epoki Wazów, obecnie siedziba kieleckiego oddziału Muzeum Narodowego.
Pijalnia Wód Mineralnych w Busku-Zdroju
Busko-Zdrój (226 km)
W tym znanym świętokrzyskim uzdrowisku łączą się ponad 200-letnie tradycje lecznicze z nowoczesnym wyposażeniem obiektów sanatoryjnych. Wizytówką Buska są dawne łazienki, zbudowane przez warszawskiego architekta włoskiego pochodzenia Henryka Marconiego w 1836 r. Podstawą prowadzonych tu terapii są niewyczerpalne źródła wód chlorkowych i siarczkowych oraz borowiny. W całym kraju dostępna jest butelkowana tutaj „Buskowianka”. Woda wzmaga siły witalne, przeciwdziała zmęczeniu, wspomaga przemianę materii, uspokaja, doskonale orzeźwia i gasi pragnienie – warto wziąć butelkę na dalszą drogę.
Szczucin (264 km)
To niewielkie, kilkutysięczne miasteczko położone poza głównym trasami turystycznymi słynie z jedynego w kraju i Europie Muzeum Drogownictwa. Zgromadzono tu tysiące eksponatów rozmieszczonych zarówno na wolnym powietrzu (maszyny i urządzenia drogowe), jak i we wnętrzach budynku (dokumenty, makiety, mundury, etc.). Muzeum posiada największy zbiór znaków drogowych w Polsce.
Tarnów – ratusz
Tarnów (305 km)
Ładnie odrestaurowane Stare Miasto zachęca do historycznych spacerów wśród renesansowej architektury, wszak Tarnów nie bez kozery nosi miano „Perły Renesansu”. Koniecznie należy zwiedzić XVI-wieczną gotycką bazylikę katedralną z nagrobkami przedstawicieli rodu Tyszkiewiczów, ratusz z 30-metrową wieżą (w jego wnętrzu ulokowany jest cenny zbiór szkła i porcelany), kamieniczkę – Dom Mikołajewski, pałac rodu Sanguszków i Muzeum Etnograficzne w dworze z końca XVIII w. Przed wyjazdem warto nabyć oryginalną pamiątkę – nalewkę z maceratów tarniny sporządzaną wedle starej receptury – Jan Długosz pisał, że to właśnie od tarniny porastającej okolice zamku pochodzi nazwa miasta.
Krosno
Krosno (385 km)
Średniowieczne kościoły, zabytkowe kamieniczki, fascynujące muzea – do wyboru albo naraz. Gotycka fara pod wezwaniem Trójcy Świętej z XIV w. skrywa piękne mauzoleum rodziny Porcjuszów. Muzeum Rzemiosła otwarte w siedzibie Pierwszej Krajowej Fabryki Zegarów Wieżowych prezentuje niebywałą kolekcję czasomierzy, a w Muzeum Podkarpackim godny obejrzenia jest najliczniejszy w Europie zbiór lamp naftowych. W Krośnie zwanym „szklanym zagłębiem” można zaznajomić się z procesami tworzenia i obróbki szkła, wybierając się do interaktywnego Centrum Dziedzictwa Szkła. Turyści mogą samodzielnie wydmuchać szklaną bańkę oraz wziąć udział w warsztatach zdobienia szkła i oczywiście nabyć kruchą pamiątkę.
Iwonicz-Zdrój
Iwonicz-Zdrój (397 km) i Rymanów-Zdrój (384 km)
Zaciszne uzdrowiska podkarpackie malowniczo położone na Pogórzu Bukowskim. Zabytkowe parki i domy zdrojowe, wille i sanatoria, pijalnie wód mineralnych, zabiegi lecznicze i możliwość aktywnego spędzania czasu na okolicznych szlakach pieszych i rowerowych, czyli dla każdego coś miłego.
Sanok – rynek
Sanok (417 km)
Muzeum Budownictwa Ludowego, jeden z najciekawszych i największych skansenów w kraju, z pewnością należy do kanonu atrakcji turystycznych Podkarpacia. Zwiedzający poznają kulturę i tradycje Bojków, Łemków, Dolinian i Pogórzan; fascynująca lekcja etnografii i podróż w czasie w jednym. Warto też przespacerować się do zamku, w którym mieści się Muzeum Historyczne (rarytasem jest zbiór ikon karpackich), zajrzeć do Archikatedralnego Soboru Prawosławnego pw. Trójcy Świętej z kompletnym ikonostasem z XIX w. i Cudowną Ikoną Matki Boskiej Sanockiej oraz pospacerować po zabytkowym Rynku (nocą jest barwnie oświetlany). Obowiązkowo należy też zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie na Ławeczce ze Szwejkiem.
Lesko – Synagoga
Lesko (429 km)
Wśród wiekowych dębów i lip na wysokiej skarpie doliny Sanu wznosi się odrestaurowany XVI-wieczny warowny zamek Kmitów (obecnie pensjonat), dawnych właścicieli miasta. Najważniejszym zabytkiem Leska jest XVI-wieczna synagoga, w której wnętrzach działa Galeria Bieszczadzkiego Domu Kultury. Nieopodal mieści się rozległy kirkut z dwoma tysiącami macew; najstarsze pochodzą
z XVI w.
Polanczyk
Polańczyk (447 km)
Ostatni przystanek na trasie: miejscowość wczasowo-uzdrowiskowa atrakcyjnie usytuowana nad Jeziorem Solińskim w otoczeniu bajkowych krajobrazów Bieszczadów. Polańczyk jest też znanym centrum sportów wodnych i punktem wypadowym w okoliczne lesiste góry. Gwoździem programu pobytu w miejscowości są rejsy statkiem pasażerskim po zalewie i oglądanie tamy na rzece San. Najważniejszym zabytkiem jest sanktuarium Matki Bożej Pięknej Miłości z 1907 r. wzniesione na miejscu starej drewnianej cerkwi.
TEKST: ROBERT SZEWCZYK
Tekst publikowany na łamach magazynu “Świat Podróże Kultura” w numerze marzec 2016.