Barwne pochody karnawałowe, męski taniec ludowy czy Jazda Królów. Co koniecznie trzeba zobaczyć w Czechach? Prezentujemy czeskie tradycje wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Pochody karnawałowe w regionie Hlinecko
Głównymi postaciami biorącymi udział korowodach na Hlinecku koło Pardubic są: Turcy, żonka, słomiane kukły, rakarz, kominiarze i niedźwiedź. Każdego roku pod koniec karnawału przebierańcy wędrują po okolicznych wioskach. W pobliskim skansenie Wesoły Pagórek możemy obejrzeć stałą ekspozycję regionalnych masek karnawałowych. Tu także zobaczymy tradycyjne pochody karnawałowe.
Jazda Królów
Tradycyjnie pod koniec maja Czesi zapraszają na jedną z najstarszych i najpiękniejszych uroczystości ludowych, zwaną Jazdą Królów. Impreza odbywa się corocznie w wielu miejscowościach w regionie Slovacko na południu Moraw. Najpopularniejszą jest Jazda Królów w miasteczku Vlčnov.
Etnografowie nie są zgodni co do genezy tradycji. Według jednej z najczęściej spotykanych wersji, Jazda Królów nawiązuje do przejazdu przez Morawy w 1469 roku króla Węgier Macieja Korwina, uciekającego w kobiecym stroju po przegranej bitwie przed wojskami króla Czech Jerzego z Podiebradów. W czasie odbywających się na Slovacku uroczystości, chłopcy jeżdżą na odświętnie przystrojonych koniach i zbierają dary dla swojego króla. Zostaje nim zwykle kilkunastoletni chłopiec. Jedzie on konno w damskim stroju ludowym, strzeżony przez członków straży przybocznej. Trzymana w jego ustach róża symbolizuje milczenie, jakie musiał zachować węgierski monarcha, by nie został rozpoznany. Imprezie towarzyszą występy miejscowych i zagranicznych zespołów folklorystycznych, śpiewy i tańce do białego rana i oczywiście dobre, morawskie wino.
Taniec verbuňk na Slovacku
Verbuňk tańczą mężczyźni w strojach ludowych przy akompaniamencie muzyki cymbałowej lub orkiestry dętej. Pierwotnie był to taniec pożegnalny mężczyzn powołanych do wojska i miał być świadectwem ich przygotowania do wypełniania trudnej służby w wojsku, a równocześnie miał sprawiać wrażenie na dziewczętach. Charakterystycznym dla tego tańca jest, że biorący w nim udział nie są ograniczeni żadną stałą choreografią. Jego wykonanie jest zależne od fantazji i umiejętności każdego z tańczących. Powiada się, że tego tańca nie można się nauczyć, lecz że młodzieńcy z tutejszych okolic mają go we krwi.
Lalkarstwo
Dzieje teatru kukiełkowego w Czechach sięgają drugiej połowy XVIII wieku. Największą popularność zyskał w okresie odrodzenia narodowego, dzięki wędrownym przedstawieniom. Obecnie w Czechach działa dziewięć profesjonalnych teatrów kukiełkowych, sto grup teatralnych i trzysta zespołów amatorskich. W ciągu całego roku odbywają się liczne festiwale lalkarskie. Jednym z najpopularniejszych jest festiwal Kukiełkowy Chrudim, który odbywa się od roku 1951 i należy do najstarszych w swoim rodzaju w Europie. W Chrudimiu i wielu innych miastach znajdziemy także muzea lalkarskie, z ekspozycjami pełnymi współczesnych i zabytkowych marionetek, kukiełek i dekoracji scenicznych.
Sokolnictwo
Prastara sztuka polowania przy pomocy tych drapieżnych ptaków. Historia sokolnictwa na ziemiach czeskich liczy setki lat. Tradycja jest nadal żywa, pokazy sokolnictwa można obejrzeć w wielu czeskich i morawskich zamkach i pałacach.
Modrodruk
Dawna technika druku i farbowania tkanin z użyciem indyga została wpisana w 2018 roku na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO w Czechach, a także na Słowacji, w Niemczech, Austrii i na Węgrzech.
Technika stosowana jest od XVIII wieku, niektóre formy drewniane mają nawet 300 lat, korzysta z nich już siódme pokolenie drukarzy. W Czechach tradycyjną produkcję modrodruku kontynuują dwa rodzinne zakłady: Modrotisk Danzinger w Olešnicy i Arimo w Strážnicy. 
Ręczna produkcja pereł szklanych
W roku 2020 do dziedzictwa kulturowego UNESCO dołączyła ręczna produkcja ozdób świątecznych w miejscowości Poniklá w północnych Czechach. Tradycja wykonywania dekoracji ze szklanych perełek w okolicach Jablonca oraz w Karkonoszach sięga początku XX wieku. Perły bardzo często stanowiły źródło utrzymania całych rodzin. Od tamtych czasów sposób ich produkcji niewiele się zmienił. Dziś jedynym na świecie producentem tego typu ozdób jest rodzinna firma Rautis z Poniklej.
Kolejne nominacje do UNESCO
Czesi starają się o wpis kolejnych tradycji kulturowych na listę UNESCO, między innymi koronkarstwa z Vamberka, bednarstwa w browarnictwie, dudziarstwa i ręcznej produkcji tkanin szenilowych w Hlinsku.
17 marca 2021 roku został złożony przez Polskę, Austrię, Czechy, Niemcy, Łotwę i Hiszpanię wspólny wniosek o wpis flisactwa na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO.
Więcej informacji turystycznych o Czechach: www.visitczechrepublic.com/pl-PL
czechtourism.cz kudyznudy.cz visitczechrepublic.com
Zdjęcia: Czeska Centrala Ruchu Turystycznego – CzechTourism,
Tekst: Anna Gruszczyńska