W strategie rozwoju miast opartą na kulturze wpisuje się ich udział w kandydowaniu do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury. Całe przedsięwzięcie jest realizowane od 1985 roku w ramach programu Kreatywna Europa. Wtedy tytuł ten nadano Atenom. W konkursie na rok 2029 do ostatnich etapów selekcji wybrano cztery polskie miasta: Bielsko-Białą, Katowice, Kołobrzeg i Lublin. Europejskimi Stolicami Kultury w 2029 roku będą dwa miasta: jedno reprezentujące Polskę, drugie Szwecję. Zwycięzców rywalizacji poznamy w połowie 2024 roku, a wybrane miasta przez rok będą realizować specjalny program kulturalny. Otrzymają także wsparcie na rewitalizację obiektów i rozwijanie przedsięwzięć długoterminowych w dziedzinie kultury.
Lublin – „Re:union”
Miasto szczycące się swoją historią i zróżnicowaniem kulturowym. Jego położenie w strefie między wschodem a zachodem Europy daje możliwość zaproponowania nowej jakości w wizji unii spajającej odmienne wspólnoty i kultury. Lublin oferuje bogate i jednocześnie unikalne dziedzictwo kulturowe. Wielokrotnie podejmuje inicjatywy społeczne promujące swoją różnorodność.
W zgłoszonej do konkursu aplikacji nawiązuje do idei unii lubelskiej oraz korzeni wielonarodowej Rzeczpospolitej. W dzisiejszym Lublinie, za sprawą wydarzeń za naszą wschodnią granicą, ponownie widać różnorodność kultur i narodowości. Ta perspektywa stała się nową inspiracją do kreowania idei współpracy z poszanowaniem świadomości odrębności i wzajemnej tolerancji, gdzie kultura tworzy wyjątkową platformę wspierającą wspólne wartości. Do największych lubelskich wydarzeń należą: Carnaval Sztukmistrzów – festiwal z pogranicza cyrku i teatru, Wschód Kultury – Inne Brzmienia Art’n’Music Festival czy Festiwal Re:tradycja – Jarmark Jagielloński.
Bielsko-Biała: miasto splotów
Od wieków miasto Bielsko-Biała funkcjonowało na styku historycznych i kulturowych krain. Wielokrotnie adaptowało się do zachodzących zmian. Strefy pogranicza są zazwyczaj przestrzenią intrygującą i wielowymiarową. Stają się wzajemnym inicjatorem nieuchronnych zmian. Właśnie doświadczeń miasta pogranicznego i tradycji włókienniczej odwołuje się Bielsko-Biała, zgłaszając kandydaturę na „ESK 2029”. W aplikacji nawiązuje zatem do tkania nowej współczesnej tkanki miasta, której symboliczny, niebanalny krój pozwoli mieszkańcom na osiągniecie DOBROSTANU – odnajdywanego w różnych dziedzinach życia. korzystając równocześnie z lokalnych zasobów tradycji w budowaniu wspólnej europejskiej przyszłości. To tu pod koniec XIX wieku miejscowa społeczność ufundowała teatr, a w ostatnich latach, dzięki jednemu z mieszkańców, powstała pierwsza w Europie Środkowej prywatna sala koncertowa. Bielsko-Biała kojarzone jest także z działającym tu najstarszym w Polsce Studiem Filmów Rysunkowych. Odbywają się coroczne wydarzenia, w tym: Międzynarodowy Festiwal Sztuki Lalkarskiej, Foto Art Festival, Arting, dwa festiwale jazzowe (Jesień Jazzowa oraz Bielska Zadymka Jazzowa) oraz Sacrum in Musica.
Katowice: inwestycja w ludzi
Katowice występują (podobnie jak Lublin) o tytuł ESK po raz kolejny. Wśród kandydatów są najludniejszym i największym obszarowo miastem. Jego działania wspiera związek miast Metropolii Górnośląsko-Zagłębiowskiej. Kultura bez ludzi traci smak. Dlatego przewodnią ideą starań o tytuł są właśnie oni – ludzie odczuwający radość z udziału w kulturze i wypełniający stworzone w tym celu obiekty. To mieszkańcy całej metropolii mają mieć wpływ na wydarzenia, które mogą do nich zawitać. W ten sposób kultura staje się jednym z głównych czynników tworzących wspólną świadomość metropolitalną, budującym więzi i niwelującym podziały. W Katowicach można uczestniczyć w takich wydarzeniach jak m.in.: Rawa Blues Festival – jeden z największych na świecie festiwali muzyki bluesowej, AmfiROCK Festiwal, Ars Independent Festival, Katowice JazzArt Festival, Międzynarodowy Festiwal Sztuki Naiwnej „Art Naif Fe” czy Międzynarodowym Festiwalu Młodych Laureatów Konkursów Muzycznych oraz KatoHej Festiwal.
Kołobrzeg: „I sea you – Widzę Cię, Ja, Morze, Ty”
Samo hasło przyświecające przystąpieniu miasta do konkursu wyraża głęboką więź z morzem oraz otwartość na bogactwo kultury. Podejmowane w duchu tej inicjatywy decyzje mają rozszerzyć rolę kultury w życiu społecznym miasta, a dzięki temu wspierać wzmacnianie więzi wśród mieszkańców oraz kreować turystykę opartą na kulturze. W ramach podjętych działań miasto udostępnia wybrane obiekty ludziom kultury, stowarzyszeniom, fundacjom, muzeom czy instytucjom. Jednym z przykładów jest Laboratorium Kultury – przyciągające artystów szukających różnych źródeł wsparcia. W stworzonej do konkursu aplikacji kładzie się także nacisk na poprawę atrakcyjności i użyteczności przestrzeni publicznych za sprawą inicjatyw kulturalnych, co ma wspomóc aktywizację nowych miejsc związanych z kulturą i spędzaniem wolnego czasu. Wśród dotychczasowych wydarzeń kulturalnych miasta należy wymienić m.in.: Sunrise Festival, Festiwal Piosenki Poetyckiej im. Jacka Kaczmarskiego „Nadzieja”, Międzynarodowy Festiwal „Muzyka w Katedrze” czy Międzynarodowe Spotkania z Folklorem „Interfolk”.